کتاب هایی که در مورد علم رجال، علم درایه و علم فقه الحدیث نوشته شده و به طور کلی کتابهایی که در رشته علم الحدیث به رشته تحریر در آمدهاند، منابعی هستند که با مراجعه به آنها میتوان جعلی بودن حدیث را شناخت.
علم الحدیث، دانشی است که به واسطه قوانین آن، حالات سند و متن حدیث از جهت درستی و نادرستی شناخته میشود، بدین جهت دارای سه قسم میباشد:
1- رجال الحدیث (علم رجال): دانش مربوط به شناخت راویات حدیث از نظر و ثاقت و اطمینان به راستگویی و عدم و ثاقت.
2- علم الدرایة یا مصطلح الحدیث: دانش مربوط به شناخت حالات سند و متن حدیث که از آن تعبیر به "اصول الحدیث" نیز شده است.
3- فقه الحدیث که از چگونگی معنی و مفاد متن حدیث گفتگو میکند و آن را درایة الحدیث نیز نامیدهاند، زیرا کلمه درایه به معنای فهم عمیق است که هر گاه با پسوند حدیث همراه شود، فهم دقیق متن حدیث را دلالت دارد.(1)
کتابهای الغدیر، ج 5 علامه امینی، اخبار الدخیل علامه شوشتری، الموضوعات ابن جوزی، الموضاعات فی الآثار، معروف حسنی، برای شناخت راویان جعل کننده و کذّاب و حدیثهای جعلی و دروغین بسیار مفید میباشند.
پی نوشتها:
1. سید رضا مؤدّب، علم الدرایة، ص 10.