منظور از این تعبیر این است که (خداوند عمل فاسد و ناشایست افراد فاسد را تثبیت و تقویت نمی‏کند) بلکه با آن می‏ستیزد و اثرش را محو می‏کند؛ چنان که در رابطه با سحر ساحران فرمود:   انّ اللّه‏ سیبطله

  اما تعبیری که از دعای مکارم الاخلاق امام سجاد(ع) نقل کرده‏اید   واستصلح بقدرتک ما فسد منی  ، (صحیفه سجادیه،دعای بیستم) بدین معنااست که خداوند، توسط قدرت و اقتدار خویش هر یک از اعتقاد، عمل و گفتار مرا که به نوعی دچار نقص یا فساد هستند، اصلاح فرما. در اینجا دو نکته مطرح می‏شود: اول این که معنای «فساد» ازشخصیتی چونان امام همام حضرت سجاد(ع) چیست؟ دوم معنای این تعبیر «ما فسد منی» چیست؟ برخی به این معنا کرده‏اند که کمی‏ها و کاستی‏های عمل مرا جبران بکن، ولی این معنا به نظر کافی نمی‏رسد؛ زیرا تعبیر اعم ازنقص، خطا و لغزش است. پس بهتر آن است که بگوییم این تعبیر نیز نظیر تعابیر دیگری است که در فرمایش‏هایائمه معصومین(ع) آمده است؛ از قبیل خطاها، گناهان و ذنوب. و جواب صحیح همان است که بزرگان از محققین ودانشمندان اسلامی گفته‏اند که:   حسنات الابرار سیئات المقربین     ؛ حسنات نیکان سیّئات مقربین است» بدون شک آنان به هیچ وجه گناهان و مفاسدی نظیر افراد عادی و غیر معصوم را نداشته‏اند و گرنه امام نمی‏شدند ومعصوم نبودند. بله آنها یک غفلت را برای خویش گناه به حساب می‏آوردند و به درگاه خدا استغفار و عجز و ناله می‏کردند. پس معنای این تعبیر چیست؟ در مجموع می‏توانیم بگوییم که:

الف) توفیق توبه و دست کشیدن از آن را به من عطا کن.

ب ) توفیق انجام نیکی‏ها به جای فساد را به من عنایت کن.

ج ) توفیق بده که اعمال نیک و شایسته‏ای را جایگزین مفاسد بگردانم.

برای بررسی بیشتر به کتاب‏های ذیل مراجعه فرمایید:

«آینه مکارم»، شرح دعای مکارم الاخلاق امام سجادعلیه السلام ، از آیت اللّه‏ سید روح اللّه‏ خاتمی و «ریاض السالکین» شرح سید علی خان بر صحیفه و شرح دعای مکارم‏الاخلاق ، از«محمد تقی فلسفی».

 جرجانی نیز حدیث قدسی را چنین بیان کرده است: «هو من حیث المعنی من عندالله و من حیث اللفظ من رسول الله، فهو ما اخبر الله تعالی به نبیه باًّلهام او بالمنام، فاخبر(ع) عن ذلک المعنی بعبادْ نفسه، فالقرآن مفضل علیه لان لفظه منزل ایضاً»;{2} معنای حدیث قدسی از خداست ولی لفظ آن از پیامبر است. حدیث قدسی، حدیثی است که خداوند پیامبرش را به وسیله الهام یا در خواب از آن آگاه نموده، و پیامبر با الفاظ خودش آن معنا را از خداوند خبر می‏دهد. پس قرآن بر حدیث قدسی برتری دارد، زیرا علاوه بر معنا الفاظ آن نیز از طرف خداوند نازل شده است.

 تفاوت حدیث قدسی و قرآن

 1. الفاظ قرآن از ناحیه خداست و با اعجاز و تحدی همراه است، لذا دیگران از آوردن مثل آن عاجزند، ولی الفاظ حدیث قدسی از پیامبر است و دارای اعجاز و تحدی نمی‏باشد.

 2. الفاظ قرآن توسط مسلمانان به طور متواتر به ما رسیده، از تحریف محفوظ است و خداوند حفاظت آن را تضمین نموده است.{3} اما حدیث قدسی معمولاً با خبر واحد رسیده و دارای چنین حفاظتی نیست.

 3. احکام قرآن در حدیث قدسی جاری نیست مثلاً مس خط قرآن بدون طهارت جایز نیست، اما حدیث قدسی چنین حکمی را ندارد، مگر این که مشتمل بر اسما متبرکه باشد، که مس آنها بدون طهارت جایز نیست.

 4. قرآن دارای آیه و سوره می‏باشد ولی حدیث قدسی چنین تقسیماتی ندارد.{4}

 تفاوت حدیث قدسی با احادیث دیگر پیامبر این است که حدیث قدسی را پیامبر از خداوند حکایت می‏کند، لذا به آن قدسی می‏گویند؛ چرا که منسوب به خداوند قدوس است و حدیث از قداست و تنزه خاصی برخوردار خواهد بود. اما احادیث دیگر بدون اینکه از خدا حکایت شود نقل شده است.{5}

 احادیث قدسی در کتاب‏های حدیثی شیعه و سنی در ابواب مختلف به طور پراکنده آمده است. مرحوم شیخ حرعاملی نیز کتابی تحت عنوان «الجواهر السنیه فی الاحادیث القدسیه» تألیف نموده و احادیث قدسی رابه صورت مجموعه نفسیسی جمع‏آوری کرده است.

 [1].دایرْ المعارف تشیع، ج 6، ص 187؛ مدخل حدیث قدسی، مقاله سیدمهدی حائری؛ تأملات فی الحدیث عنه السنْ و الشیعْ، زکریا عباس داوود، ص 29، دارالنخیل للطباعْ و النشر بیروت/

 [2].القاموس الفقهی، دکتر سعدی ابوجیب، ص 80، دارالفکر دمشق/

 [3].(انا نحخن نزلنا الذکر و انا له لحافظون)؛ سوره حجر، آیه 9؛ (لا یأتیه الباطل من بین یدیه و لا من خلفه تنزیل من حکیم حمید)؛ سوره فصلت، آیه 42/

 [4].تأملات فی الحدیث عند السنْ و الشیعه، همان، ص 32 - 29، دایرْ المعارف تشیع، همان/

 [5].همان/